Doctor At Home: ไขสันหลังอักเสบเฉียบพลัน (Acute Transverse Myelitis - ATM)

[siritidaphon]

Doctor At Home: ไขสันหลังอักเสบเฉียบพลัน (Acute Transverse Myelitis - ATM)

ไขสันหลังอักเสบเฉียบพลัน (Acute Transverse Myelitis - ATM) เป็นภาวะทางระบบประสาทที่ค่อนข้างหายาก แต่มีความรุนแรง เกิดจากการอักเสบของไขสันหลังในส่วนใดส่วนหนึ่ง ทำให้การส่งกระแสประสาทถูกขัดขวาง ส่งผลกระทบต่อการทำงานของร่างกายในส่วนที่อยู่ต่ำกว่าระดับที่อักเสบลงไปอย่างฉับพลัน

อาการที่พบบ่อย

อาการของไขสันหลังอักเสบเฉียบพลันมักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายในไม่กี่ชั่วโมงหรือหลายวัน และอาจเป็นรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ โดยทั่วไปอาการจะส่งผลกระทบต่อร่างกายทั้งสองข้าง แต่บางกรณีก็อาจเกิดเพียงข้างเดียว อาการหลักๆ ได้แก่:

อาการปวด: อาจเริ่มจากอาการปวดหลังส่วนล่างอย่างฉับพลัน และอาจปวดร้าวลงไปตามแขน ขา หน้าอก หรือท้อง อาการปวดจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับตำแหน่งของไขสันหลังที่อักเสบ

ความผิดปกติของการรับความรู้สึก: รู้สึกชา, เจ็บแปลบ, ร้อนหรือเย็นผิดปกติ, รู้สึกเหมือนมีอะไรมารัดแน่นที่หน้าอก ท้อง หรือขา อาจไวต่อการสัมผัสเพียงเล็กน้อย หรือการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิมากผิดปกติ

อ่อนแรงของแขนขา: รู้สึกหนักที่ขา เดินเซ ลากเท้า หรืออาจมีอาการอ่อนแรงรุนแรงจนกระทั่งเป็นอัมพาตบางส่วนหรือทั้งหมดของแขน ขา หรือทั้งสองข้าง

ปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะปัสสาวะและลำไส้: ปัสสาวะบ่อยขึ้น กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะลำบาก หรือท้องผูก

อาการอื่นๆ ที่อาจพบร่วมด้วย: ไข้, ปวดศีรษะ, ปวดคอ, เบื่ออาหาร, ปัญหาการหายใจ (ในกรณีที่การอักเสบเกิดขึ้นในไขสันหลังส่วนคอ)


สาเหตุ

ส่วนใหญ่แล้วมักไม่พบสาเหตุที่ชัดเจน แต่เชื่อว่าเกิดจากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ผิดปกติไปโจมตีไขสันหลังของตัวเอง ซึ่งอาจเกิดตามหลังภาวะต่างๆ เหล่านี้:

การติดเชื้อ: เช่น การติดเชื้อไวรัส (เริม, อีสุกอีใส, งูสวัด, หัดเยอรมัน, ไข้หวัดใหญ่, เอนเทอโรไวรัส) หรือแบคทีเรีย (วัณโรค, ซิฟิลิส, ไมโคพลาสมา)

โรคภูมิต้านทานตนเอง: เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (Multiple Sclerosis - MS), โรคนิวโรมัยอิไลติส ออพติกา (Neuromyelitis Optica - NMO), หรือโรคเอสแอลอี (Systemic Lupus Erythematosus - SLE)

หลังการได้รับวัคซีนบางชนิด: ซึ่งพบได้น้อยมาก

ภาวะไขสันหลังขาดเลือด: เช่น หลอดเลือดอักเสบ หรือมีลิ่มเลือดอุดตัน

มะเร็งบางชนิด: อาจกระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกัน


การวินิจฉัย

แพทย์จะวินิจฉัยจากอาการและประวัติทางการแพทย์ ร่วมกับการตรวจเพิ่มเติมดังนี้:

การตรวจร่างกายทางระบบประสาท: ประเมินการทำงานของระบบประสาท การรับความรู้สึก และกำลังกล้ามเนื้อ

การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) ของไขสันหลังและสมอง: เพื่อดูการอักเสบของไขสันหลัง และแยกแยะสาเหตุอื่นๆ ที่อาจกดทับไขสันหลัง

การเจาะน้ำไขสันหลัง (Lumbar Puncture / Spinal Tap): เพื่อตรวจหาสัญญาณของการอักเสบ เช่น จำนวนเซลล์เม็ดเลือดขาวที่เพิ่มขึ้น หรือโปรตีนในน้ำไขสันหลัง

การตรวจเลือด: เพื่อระบุสาเหตุที่เป็นไปได้ เช่น การติดเชื้อ หรือภาวะภูมิต้านทานตนเอง (เช่น ตรวจหาแอนติบอดีที่เกี่ยวข้องกับโรค NMO)


การรักษา

การรักษาไขสันหลังอักเสบเฉียบพลันมักมุ่งเน้นไปที่การลดการอักเสบ การจัดการอาการ และการฟื้นฟูสมรรถภาพ:

คอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids): เช่น Prednisolone มักให้ทางหลอดเลือดดำในปริมาณสูงเพื่อลดการอักเสบ

การเปลี่ยนถ่ายพลาสมา (Plasma Exchange - PLEX): ในบางกรณีที่ไม่ตอบสนองต่อสเตียรอยด์ อาจพิจารณาการเปลี่ยนถ่ายพลาสมาเพื่อกำจัดแอนติบอดีที่เป็นอันตรายออกจากเลือด


การรักษาตามอาการ:

ยาแก้ปวด: สำหรับอาการปวด

ยาคลายกล้ามเนื้อ: สำหรับอาการกล้ามเนื้อเกร็ง

การจัดการปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะปัสสาวะและลำไส้: เช่น การสวนปัสสาวะ หรือยาระบาย

กายภาพบำบัดและกิจกรรมบำบัด: มีความสำคัญอย่างยิ่งในการฟื้นฟูการเคลื่อนไหว ความแข็งแรง และช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้มากที่สุด


ภาวะแทรกซ้อน

ผลการรักษาไขสันหลังอักเสบเฉียบพลันไม่แน่นอน บางรายอาจฟื้นตัวได้เต็มที่ แต่หลายรายก็ยังคงมีภาวะแทรกซ้อนหลงเหลืออยู่:

อาการปวดเรื้อรัง: เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยและอาจทำให้คุณภาพชีวิตลดลง

กล้ามเนื้อเกร็ง (Muscle Spasticity): โดยเฉพาะที่สะโพกและขา

อัมพาตบางส่วนหรือทั้งหมด: อาจยังคงมีอาการอ่อนแรง หรืออัมพาตหลงเหลืออยู่หลังอาการเฉียบพลัน

ปัญหาเกี่ยวกับกระเพาะปัสสาวะและลำไส้: อาจมีปัญหาต่อเนื่อง เช่น กลั้นปัสสาวะ/อุจจาระไม่อยู่

ปัญหาทางเพศ: อาจมีภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

แผลกดทับ: จากการเคลื่อนไหวได้น้อยลง

การติดเชื้อ: โดยเฉพาะการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

ภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล: ซึ่งเป็นเรื่องปกติสำหรับผู้ที่มีภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง หรือการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต

หากมีอาการที่สงสัยว่าเป็นไขสันหลังอักเสบเฉียบพลัน ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด เนื่องจากเป็นภาวะเร่งด่วนที่ต้องได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงทีเพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด